ԲԴԽ-ով կարող է զբաղվել անցումային արդարադատությունը. Տ. Հայրապետյան

հունիսի 3, 2019

Հարցազրույց «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Տաթևիկ Հայրապետյանի հետ

-Վերջերս ԱԺ-ում հայտարարեցիք, որ Բարձրագույն դատական խորհրդի (ԲԴԽ) անդամները պետք է հերթով հրաժարական տան, մարմինը պետք է լուծարվի: Այսինքն, այդ մարմինը ընդհանրապես վստահություն չի ներշնչո՞ւմ:

-Գագիկ Հարությունյանի հրաժարականը ԲՀԽ նախագահի պաշտոնից վկայում է այդ կառուցում առկա ճգնաժամի մասին, իսկ Դատավորների արտահերթ նիստի հայտարարությունը ցույց տվեց, որ ԲԴԽ-ն անգործության է մատնվել և չի կարողանում կատարել իր ստանձնած պարտավորությունները: Այս պայմաններում, այո, կարծում եմ, որ ԲԴԽ-ն պետք է ցրվի: Մենք փորձում ենք վերացնել անվստահությունը դատական համակարգի նկատմամբ, ու դրանում իրենց ներդրումը պետք է ունենան նաև այս համակարգի ներկայացուցիչները: Կա դատական համակարգը փոխելու հանրյին պահանջ: Անձամբ ինձ մոտենում են շատ քաղաքացիներ և խնդրում են միջամտել, բայց հսկայական ջանք է պահանջվում բացատրելու, որ պատգամավորներն այդ իրավունքը չունեն: Անցումային արդարադատության գործիքակազմի մշակման փուլում այս հարցը ևս պետք է քննարկվի, բայց ես կարծում եմ, որ նախաձեռնողականություն պետք է դրսևորի դատական համակարգը:

-Ձեր հույսը նրանց՝ պաշտոններից ինքնակամ հրաժարվե՞լն է:

-Հույսը չէ: Ես ուզում եմ՝ նրանք հասկանան, թե որքան կարևոր է, որքան ճիշտ կլինի, եթե իրենք որոշակի նախաձեռնողականություն ցուցաբերեն:

-Իսկ եթե չհրաժարվե՞ն պաշտոններից:

-Դե, դա արդեն իրենց կամքն է, բայց անցումային արդարադատության գործիքակազմով և լուծումներով մենք, այսպես թե այնպես, հասնելու ենք դատական համակարգի առողջացմանը: Եթե նախաձեռնությունը լինի իրենցը, համակարգի առողջացումը ավելի շուտ կսկսվի, և հանրության մեջ վստահության կառաջանա:

-Դուք, այդուհանդերձ, ի՞նչ եք կարծում. դատարաններն արգելափակելու ակցիան օրենքի հետ խնդիր չունե՞ր:

-Ես ակցիան առավելապես սիմվոլիկ եմ համարում: Չեմ կարծում, թե խնդիր ուներ, որովհետև դատական համակարգից շատ դժգոհություններ կան, և մեր, այսպես կոչված, անգործությունը նյարդայնացնում է մարդկանց: Ակցիան սիմվոլիկ էր, կարևորը դրան հաջորդած վարչապետի ելույթն էր, նաև՝ անցումային արդարադատության շուրջ քննարկումները Ազգային ժողովում: Որպես ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի անդամ՝ ասեմ, որ այդ ամենը ստացավ մեր միջազգային գործընկերների դրական արձագանքը: Շուտով ԵԽԽՎ փորձագետները կժամանեն Հայաստան՝ օգնելու դատական համակարգի առողջացման գործընթացին: Այս ամենը ցույց է տալիս, որ մեր քայլերը արդարացված են:

-Ի դեպ, հնչեցին նաև քննադատություններ, մասնավորապես՝ ԵԽԽՎ-ից:

-Երկու հայտարարություն եղավ ԵԽԽՎ-ից: Մասնավորապես, Հայաստանի հարցով ԵԽԽՎ համազեկուցողները զուտ կոչն էին խնդրահարույց համարում: Նրանք հորդորում էին բոլոր կողմերին դատարանին անկախություն տալ, չազդել դատարանի վրա, իսկ պարոն Յագլանդը Նիկոլ Փաշինյանին պատրաստակամություն էր հայտնել Հայաստան ուղարկել փորձագետներ, և նրանք շուտով կժամանեն Հայաստան: ԵԽԽՎ փորձագետները բավականին լավ մասնագետներ են, և վստահ եմ, որ իրենց գիտելիքը, փորձը ու խորհուրդները օգտակար կլինեն:

-Կա տեսակետ, որ Ռոբերտ Քոչարյանի ազատ արձակումը արտաքին ճնշման հետևանք էր: Դուք ի՞նչ կարծիքի եք:

-Ես կարծում եմ, որ Ռոբերտ Քոչարյանի խնդիրը ներհայաստանյան է, և պետք է լուծում ստանա դատական գործընթացի շրջանակում: Վերջին զարգացումները ցույց տվեցին, որ մտահոգիչ են ոչ թե արտաքին միջամտությունը, այլ դատական համակարգի լուրջ խնդիրները: Եթե կա կալանքի որոշում, ապա ինչու դատական մի օղակի համար դա ընկալելի է, մյուսի համար՝ ոչ: Այսինքն, կամ հիմնավոր է, կամ հիմնավոր չէ: Եթե հիմնավոր չէ, թող ի սկզբանե նա լիներ ազատության մեջ, եթե հիմնավոր է, ապա Քոչարյանը չպետք է ինչ-որ պահի լիներ ազատության մեջ: Դա լուրջ խնդիր է: Քոչարյանի գործը զգայուն է, դա նկատելի է, բայց կան նման շատ գործեր, որոնց մեծ մասը Մարդու իրավունքների Եվրոպաան դատարանում բավարարվում են:

-Ռոբերտ Քոչարյանը մի քանի օր առաջ իր աջակիցներին հայտարարեց, որ պայքար է սկսում. Դուք այստեղ վտանգներ տեսնո՞ւմ եք:

-Բնականաբար, ոչ: Չի կարող Քոչարյանի նման կերպարը մտնել քաղաքական դաշտ: Դա ես անհեթեթ եմ համարում: Այն ժողովուրդը, որը մերժեց նախկին վարչակարգը, չի կարող համաձայնել դրան ոչ մի պայմանով: Այդ հայտարարությունը ընդամենը սադրանք է: Ես գիտեմ, որ շատերին այդ հայտարարությունը ուղղակի բարկացնում է: Ես նման բանը բացառում եմ:

-Խորհրդարանական մեծամասնությունը առաջարկում է ապրիլյան պատերազմի հատուկ քննություն անցկացնել, և դրանով զբաղվելու է պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովը: Ի՞նչ կա պարզելու, ըստ Ձեզ:

-Խնդիրը բացառապես ԱԺ պաշտպանության, անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի վերահսկողության ներքո է, և ճիշտ կլինի, որ իրենցից լինի մեկնաբանությունը: Բայց գաղտնիք չէ, որ այդ դեպքերի հետ կապված Հայաստանում և Արցախում եղել են բազում հարցեր:

-Անձամբ Ձեզ մոտ ի՞նչ մութ հարցեր են մնացել:

-Որպես ՀՀ քաղաքացի՝ կարծում եմ, որ կան հարցեր, և բանակի հետ կապված որոշ բացահայտումներ ցույց են տալիս, որ ամեն ինչ այնքան փայլուն չէ, ինչպես ներկայացվել է: Խնդիրները պետք է լուծվեն, որ կրկնություններ չլինեն: Մեր հասարակության մեջ կա ընկալում,թե զգայուն թեմաների մասին խոսելը կարող է սրել վիճակը: Ես կարծում եմ՝ հակառակն է: