Թալանածը հետ բերելը պետք է առաջին անելիքը լիներ. Տ. Ուրիխանյան
Հարցազրույց «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության անդամ Տիգրան Ուրիխանյանիի հետ:
-Հայաստանում վեթինգի կամ ընդհանրապես անցումային արդարադատության անհրաժեշտություն տեսնո՞ւմ եք:
-Ես տեսնում եմ Հայաստանում արդարադատություն իրականացնելու անհրաժեշտություն: Իսկ թե ինչպես դա կլինի, այլ հարց է: Հիմա դատավորին ստուգելու, հանցավոր և կոռումպացված դատավորին հեռացնելու, պատասխանատվության ենթարկելու որևէ մեխանիզմ չկա՞. իհարկե, կա: Ես չգիտեմ, թե այդ վեթինգը համակարգային ինչ բնույթ է կրելու, բայց ակնհայտ է, որ համակարգը պետք է վերբեռնվի:
-Այդ դեպքում` վերբեռնման անհրաժեշտությունը ո՞րն է:
-Հայտնի խոսք կա` եթե ուզում եք պետության մասին պատկերացում կազմել, նայեք, թե ինչպես է աշխատում արդարադատությունը: Հարցով պատասխանեմ` արդարադատության նկատմամբ մեր հասարակությունը հավատ ունի՞: Տնտեսական, գործնական փոխհարաբերություններում տարատեսակ սուբյեկտներ` դա վերաբերում է նաև արտասահմանյան ներդրողներին, ունե՞ն վստահություն, որ որևէ խնդրի դեպքում իրենց հարցն առանց կողմնապահության, արագ ու որակով կլուծվի: Արդյո՞ք մենք պաշտպանված ենք, երբ ոտնահարվում են մեր իրավունքները:
-Այսօր մեր իրավունքները պաշտպանված չե՞ն:
-Ոչ, ես գիտեմ, որ այդպես չէ:
-Դուք չե՞ք հավատում, երբ վարչապետն ասում է, թե դատավորներին ու ընդհանրապես իրավապահ մարմիններին որևէ ցուցում չի տալիս:
-Իրավապահ համակարգին ո՞նց չի տալիս: Տալիս է, և դա, կարծես, իր լիազորությունների մեջ է: Օրինակ, կառավարության վերջին նիստում մենք լսեցինք սևազգեստ մարդկանց վերաբերող ցուցումներ և հանձնարարություններ՝ ուղղված ԱԱԾ-ին ու Ոստիկանությանը: Դրանից առաջ էլ լսել էինք ճանապարհային երթևեկելի հատվածների ծածկույթին ծեփելու մասին: Հեգնանքով չեմ ասում, վարչապետին ենթակա կառույցներ են և նրա միջոցով էլ համապատասխան հանձնարարականներ են ստանում: Բայց դատական համակարգը վստահություն ներշնչո՞ւմ է, թե՞ ոչ: Եթե վարչապետը, նոր իշխանությունները դատական համակարգի վրա ունեն բացարձակ իշխանություն, և մենք այլևս կարող ենք երաշխավորված լինել արդարադատության կատարյալ իրագործման մեջ, ապա վեթինգի անհրաժեշտությունը որտե՞ղ է: Եթե ոչ, ապա անպայման անհրաժեշտ է վերբեռնել:
-Նիկոլ Փաշինյանը դատական համակարգում վեթինգ կիրառելու հայտարարությունն արեց Ընդհանուր իրավասության դատարանի կողմից նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին ազատ արձակելու որոշումից հետո: Կիսո՞ւմ եք իշխանությունների կարծիքը, թե դատական համակարգը նախկին իշխանությունների ազդեցության տակ է:
-Լավ չէ, որ համակարգային խնդիրները բարձրացվում են պահի ազդեցությամբ, բայց ուզում եմ հուսալ, որ այդ որոշումը կապված էր ոչ միայն Ռոբերտ Քոչարյանի, այլ մեր մի քանի միլիոն քաղաքացիների շահերի սպասարկման հետ:
-«Իմ քայլը» խմբակցության ձեր գործընկերներն ասում են, որ հեղափոխությունից հետո քաղաքացիները հույս ունեն, թե իրենց խախտված իրավունքներն իրավապահ համակարգում կարող են վերականգնվել, և հիմա այնքան շատ դիմումներ են ներկայացվում, որ չեն հասցնում քննել: Այդ պատճառով էլ ցանկանում են ստեղծել անցումային արդարադատություն իրականացնող մարմին, որը կքննի անցած տարիների հանցագործությունները: Չե՞ք ընդունում այս մոտեցումը:
-Ծանրաբեռնվածությունը թեթևացնելու համար դժվա՞ր է մի քանի տասնյակ ազնիվ, անաչառ մարդկանց դատավոր կամ քննիչ նշանակել: Թող համապատասխան օրենսդրական նախաձեռնություն բերեն, և մենք մեկ-երկու քառօրյայի ընթացքում կընդունենք այն:
-Ասում են՝ անցումային արդարադատությունը պետք է հաշտեցնի հասարակությանն ու հանրային հարստությունը թալանած մարդկանց: Այդ մարդիկ թալանածը կվերադարձնեն, հասարակությունն ու պետությունն էլ կների նրանց:
-Ուրախ կլինեի, որ հեղափոխությունից հետո առաջին անելիքը լիներ ժողովրդից թալանածը հետ բերելը, թալանողներին պատասխանատվության ենթարկելը, բայց ցավում եմ` նախկին բոլոր կաբինետների գերհարուստ ներկայացուցիչների ազատ կյանքի, շարունակվող տնտեսական գործունեության համար: Կարո՞ղ եք թվարկել, թե քանիսն են պատժվել, հայտնվել ճաղերի հետևում, ամբողջությամբ հատուցել պետությանն ու մարդկանց պատճառած վնասները: Մեկ տարի առաջ, ընտրվելիս վարչապետին հարցրեցի` մերժում էինք նախորդ, կոռումպացված համակարգը, կոմպրոմատակրիմինալ լծակային բուրգը, դրանք ղեկավարողներին, պատժվե՞լ են նրանք:
-Նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանի եղբայրների ու նրանց որդիների նկատմամբ քրեական գործեր հարուցվեցին: Եղբայրներից Ալեքսանդ Սարգսյանը 30 մլն դոլար փոխանցեց պետությանը: Սերժ Սարգսյանի թիկնազորի պետ Վաչագան Ղազարյանի նկատմամբ նույնպես գործ հարուցվեց, նա նույնպես վերականգնեց պետությանը պատճառած վնասը:
-Որքա՞ն գումարից, 800 մլն դոլարի՞ց. վարչապետը, պատգամավոր եղած ժամանակ, ԱԺ ամբիոնից հայտարարեց, թե այդքան գումար նա միայն արագաչափերի մասով է թալանել: Նախկին ֆինանսների նախարարներից ոչ մեկը չպե՞տք է պատասխան կրի, ՊԵԿ ոչ մի նախագահ չպե՞տք է պատասխանատվություն կրի կոռուպցիայի ու չարաշահումների համար: Իրավապահ մարմինների որևէ ղեկավար չպե՞տք է պատասխան տա թողտվության համար: Ես ուզում եմ հուսալ, որ պատասխանատվության պահը երբևէ գալու է, այլապես հասարակությունը մի օր հարց է տալու` իսկ ո՞ւմ և ինչո՞ւ էինք մերժում, եթե պիտի բաց թողնենք նրանց, ովքեր, ինչպես հարստություն են դիզել կոռուպցիայի, անարդյունավետ կառավարման, երկիրը թալանելու, աղքատություն, գործազրկություն, ատագաղթ, անելանելիություն առաջացնելու հետևանքով:
-Գուցե նրանց թալանածը կվերադարձվի արդեն անցումային արդարադատության ինստիտուտը ներդնելուց հետո՞:
-Գուցե: